วิศวลาดกระบังเตือนภัยไฟดูด…อุโมงค์น้ำ-ปาร์ตี้โฟมในเทศกาลสงกรานต์

งานเฉลิมฉลองสงกรานต์ ปี 2558 กับวันหยุดยาวที่รัฐบาลประกาศเป็นวันหยุดราชการต่อเนื่องกับวันเสาร์-อาทิตย์ เริ่มตั้งแต่วันที่ 11 -15 เมษายน 2558 บรรยากาศแห่งความสุขสนุกสนาน ผู้คนได้เดินทางท่องเที่ยวพักผ่อน หลายคนได้กลับไปเยี่ยมบ้านในต่างจังหวัด แต่ในอีกมุมหนึ่งสงกรานต์ยังแฝงไว้ด้วยอันตรายถึงชีวิต   จากมหันตภัยไฟดูด คณะวิศวลาดกระบัง สจล.แนะแนวทางป้องกันแก่ผู้จัดงาน

ผศ.ดร.อนุวัฒน์ จางวนิชเลิศ รองคณบดีฝ่ายวิชาการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) กล่าวว่า “ยิ่งใกล้เทศกาลฉลองปีใหม่ไทย 2558 สะดุดตากับป้ายโฆษณาที่เชิญชวนผู้คนให้มาร่วมงานเทศกาลสงกรานต์ พร้อมกับชวนเล่นน้ำสงกรานต์ผ่านอุโมงค์น้ำ ปาร์ตี้โฟม ม่านน้ำ ที่กำลังเป็นที่นิยมในกรุงเทพฯและต่างจังหวัดทั่วไทย นับเป็นเรื่องน่าห่วงใยกับความเสี่ยงต่อการเกิดโศกนาฎกรรมจากไฟฟ้ารั่ว หรือลัดวงจรในเครื่องเล่นประเภทนี้เป็นอย่างยิ่ง อีกทั้งน้ำและความเปียกชื้นเป็นสื่อนำไฟฟ้าอย่างดี ความปลอดภัยในชีวิตของประชาชนเป็นสิ่งแรกที่ผู้จัดงานต้องคำนึงถึง ผู้ประกอบการหรือเจ้าหน้าที่ซึ่งเลินเล่อ ขาดจิตสำนึกความปลอดภัย หรือขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับระบบไฟฟ้าที่ต่อร่วมกับการใช้น้ำ อาจมีส่วนก่อให้เกิดภัยอันตรายอย่างใหญ่หลวงได้ ผู้ประกอบการบางท่านอาจไม่ทราบว่าระบบไฟฟ้าเหล่านี้ที่ต้องมีความเข้มงวดพิเศษที่จะต้องมีระบบป้องกันและตัดวงจรเมื่อเกิดกระแสไฟรั่วหรือลัดวงจร หรือทราบแต่ไม่ได้มีระบบป้องกันติดตั้งก็เป็นได้ ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมามีเหตุร้ายจากโศกนาฎกรรมหลายครั้งที่ผู้ประกอบการและผู้จัดงานต้องป้องกันแก้ไขให้ประชาชนได้รับความปลอดภัย “

บทเรียนจากโศกนาฎกรรม

ข่าวอันตรายจากไฟฟ้าดูด ไฟฟ้ารั่วเกิดขึ้นเสมอทุกปีที่มีงานเทศกาลต่างๆ และมักมีการสูญเสียชีวิต หรือพิการดังที่เป็นข่าวสงกรานต์ในปีที่ผ่านมา เช่น 14 เมษายน 2557 ปาร์ตี้โฟมพิจิตรสยองไฟช๊อตเด็กชายตาย 1 โคม่า 1 สังเวยรับสงกรานต์ปาร์ตี้โฟมเทศกาลเมืองสงกรานต์ พิจิตร ทำสยอง ไฟรั่วช็อต ด.ช.วัย 14 ตายอนาถ อีกคนโคม่า นับพันตะลึงหนีกระเจิงต้องสั่งเลิกงานทันควัน  โดย เมื่อเวลา 14.30 น. วันที่ 13 เม.ย.57 ร.ต.ท. สมบูรณ์ อินทร์ทัพ ร้อยเวร สภ. เมืองพิจิตรได้รับแจ้งเหตุไฟช็อตบรรดานักเล่นน้ำสงกรานต์เจ็บหลายราย ในงานเทศกาลสงกรานต์ ที่อาคารน้ำตก หาดทรายเทียมบริเวณบึงสีไฟ อ.เมือง ซึ่งเทศบาลเมืองพิจิตรได้จัดงานปาร์ตี้โฟมฉลองสงกรานต์  จึงรีบไปตรวจสอบพบผู้บาดเจ็บเป็นเยาวชน 2 รายคือ ด.ช.พีชากร บุญปู่ อายุ14 ปี และนายปฎิเวศน์ เที่ยงกิจสุวรรณ อายุ 16 ปี ถูกไฟช็อตอาการสาหัส หน่วยกู้ภัยเร่งนำส่ง รพ.พิจิตร แต่ ด.ช.พีชากร ทนพิษบาดแผลไม่ไหวเสียชีวิตในเวลาต่อมา ท่ามกลางความเศร้าสลดของทุกคน ทำให้นายประกาศิต ยูวเวศ นายกเทศบาลเมืองพิจิตร ได้สั่งเลิกงานทันที ขณะที่นายปฎิเวศน์ มีอาการโคม่าอยู่ในห้องไอซียู

อีกข่าว เมื่อ 16 เมษายน 57: เจ้าหน้าที่สวนสาธารณะหาดแม่น้ำน่านดวงแตก เปิดน้ำให้ประชาชนเล่นสงกรานต์ กลับถูกไฟดูดดับคาที่ เจ้าหน้าที่ตำรวจ สภ.เมืองอุตรดิตถ์ ได้รับแจ้งว่ามีผู้เสียชีวิตจากการถูกกระแสไฟฟ้าช็อต จึงเข้าไปตรวจสอบยังที่เกิดเหตุ ที่สวนสาธารณะหาดน้ำน่าน ตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน พบว่า นายสุบิน พุ่มพิจิตร เจ้าหน้าที่สวนสาธารณะวัย 41 ปี นอนเสียชีวิตในสภาพที่มีรอยกระแสไฟฟ้าช็อตที่เข่าขวาจนไหม้ดำ ขณะเดียวกัน ข้าง ๆ พบคีมตัดสายไฟที่ไม่มีฉนวนหุ้มตกอยู่ และหลังคาคลุมปั๊มน้ำมีสายไฟรั่ว ติดกับโครงเหล็ก ทั้งนี้ ผู้เห็นเหตุการณ์ให้การว่า เห็นผู้ตายเดินเข้าไปเปิดปั๊มน้ำเพื่อรดน้ำสนามหญ้าของสวนสาธารณะ แต่จู่ ๆ ก็ได้ยินเสียงร้องดังขึ้นแวบหนึ่งก่อนหยุดไป จึงได้เข้าไปดู พบว่าผู้ตายเสียชีวิตแล้ว

และเมื่อเร็วๆนี้ 28 มี.ค 58 ปรากฏข่าว : สองหนุ่มสาวเมืองรถม้า เฮฮางานปาร์ตี้ริมสระน้ำ ไฟดูดหวิดดับ กลุ่มโจ๋ลำปางร่วมงานปาร์ตี้ริมสระน้ำโรงเรียนดัง สนุกสุดเหวี่ยงหน้าเวทีซึ่งเปียกชุ่มไปด้วยน้ำ 2 หนุ่ม-สาว มาเที่ยวหวิดดับโดนไฟช็อต ดิ้นพล่าน คาดกระแสไฟรั่ว ด้าน ผอ.โรงเรียน แจงสถานบันเทิงมาเช่าที่จัดงาน ยันไม่มีส่วนเกี่ยวข้องจากกรณีเมื่อคืนวันที่ 28 มี.ค 58. เกิดเหตุวัยรุ่นชาย 1 หญิง 1 ถูกไฟฟ้าช็อตบริเวณริมสระว่ายน้ำ ของโรงเรียนเอกชนแห่งหนึ่ง ใน อ.เกาะคา จ.ลำปาง ขณะมีการจัดงานชิคพูลปาร์ตี้ ครั้งที่ 3 ซึ่งมีกลุ่มวัยรุ่นซื้อบัตรเข้าร่วมงานจำนวนมาก พร้อมชมดนตรีจากศิลปินชื่อดัง แต่กลับมีเหตุการณ์คาดไม่ถึง เมื่อนายเจตนา ดาวิชัย อายุ 27 ปี ชาวอำเภอเกาะคา จ.ลำปาง และน.ส.ณัฐญาภรณ์ ปิงมา อายุ 27 ปี ถูกไฟฟ้าช็อตโดยฝ่ายชายได้หมดสติ ซึ่งทั้งคู่ถูกนำตัวส่ง รพ.เกาะคา เบื้องต้นอาการปลอดภัยแล้ว

ถูกไฟฟ้าดูด มีผลอย่างไร

รศ.ดร. วีระเชษฐ์  ขันเงิน อาจารย์ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า คณะวิศวกรรมศาสตร์  สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) กล่าวว่า “โดยทั่วไปร่างกายของคนเรามีความต้านทานอยู่ระหว่าง 1,000 โอห์ม ถึง 4,000 โอห์ม ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย แต่ปัจจัยที่มีผลมาก คือ สภาพร่างกายที่เปียกชุ่มน้ำและความเค็มที่ปนเปื้อนจะมีผลทำให้ความต้านทานไฟฟ้าของร่างกายลดต่ำลงอย่างมาก หากร่างกายมีส่วนสัมผัสกระแสไฟฟ้าที่อาจเกิดจากกรณีไฟรั่ว มีผลทำให้กระแสไฟฟ้าผ่านร่างกายได้สูง ย่อมมีผลและอาจเป็นอันตรายต่อร่างกายในเสี้ยววินาที ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ

1. ขนาดของกระแสว่ามากน้อยเท่าไร กระแสมากอันตรายมาก หากกระแสที่ไหลผ่านร่างกายมากกว่า 25 mA (มิลลิแอมป์) ควรจะต้องตัดไฟก่อนที่ร่างกายจะได้รับอันตราย

2. ชนิดของกระแส หากเป็นไฟฟ้ากระแสสลับ (เช่น จากไฟบ้าน 220 โวลต์ 50 Hz) จะมีผลเทียบเป็นสองเท่าของกระแสตรง (เช่น จากไฟจากแบตเตอรี) กรณีกระแสจากไฟบ้านผ่านร่างกาย 25 mA (มิลลิแอมป์) จะมีผลใกล้เคียงกับกระแสไฟฟ้าจากแบตเตอรีขนาด 50 mA (มิลลิแอมป์)

3. เส้นทางที่กระแสไฟฟ้าผ่านร่างกาย ปกติเส้นทางที่กระแสไฟฟ้าผ่านร่างกายจะผ่านไปในเส้นทางที่มีความต้านทานต่ำที่สุด กระแสไฟฟ้าที่ผ่านสมองหรือหัวใจ เป็นเส้นทางที่อันตรายมากที่สุด

4. ระยะเวลาที่ร่างกายถูกกระแสไฟฟ้าผ่าน ยิ่งนานยิ่งมีผลอันตรายต่อร่างกายมากเท่านั้น

5. ความแข็งแรงและสมบูรณ์ของร่างกาย ร่างกายที่อ่อนเพลียหรืออ่อนแอจะทำให้เกิดผลอันตรายได้รุนแรงขึ้น

ระดับอันตรายมีผลตั้งแต่แค่รู้สึกจนกระทั่งถึงแก่ชีวิต และอาจเกิดติดต่อกันเป็นจำนวนมากๆได้หากมีการสัมผัสกัน ทั้งโดยตรงและโดยอ้อม” (ดูตาราง แสดงปริมาณไฟฟ้ากับผลต่อร่างกาย ที่แนบมา)

สาเหตุของไฟฟ้ารั่วจากอุโมงค์น้ำ หรือไฟปาร์ตี้โฟม

รศ.ดร. วีระเชษฐ์  ขันเงิน คณะวิศวลาดกระบัง กล่าวถึงสาเหตุไฟรั่วจากอุโมงค์น้ำ หรือ ปาร์ตี้โฟม ว่า” อุปกรณ์ฉีดน้ำ ราวสายน้ำหรือการฉีดสร้างโฟมมักจะใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นแหล่งจ่ายพลังงาน หากสายไฟหรืออุปกรณ์ที่มีฉนวนแตกหรือฉีกขาด หรือแช่น้ำก็มีโอกาสเกิดไฟรั่ว รวมทั้งการติดตั้งที่มีความเสี่ยงและไม่ถูกต้องตามหลักความปลอดภัย เช่น การวางสายติดกับโครงโลหะที่เป็นสื่อนำไฟฟ้า การเชื่อมต่อที่หลวม หรือเปลือย ล้วนเป็นเหตุที่ก่อให้เกิดไฟฟ้ารั่วหรือลัดวงจรได้ รวมทั้งการออกแบบที่ขาดจิตสำนึกต่อชีวิตของผู้คน เช่น ขาดระบบป้องกันไฟรั่ว หรือ ตัดไฟ

ผู้ออกแบบและติดตั้งจะต้องเข้าใจหลักความปลอดภัยทางไฟฟ้าอย่างแท้จริง และต้องมีการทดสอบการทำงานของเครื่องมือและระบบทุกครั้ง เช่น ระบบเครื่องตัดไฟรั่วต้องมีการตัดไฟ ขนาดกระแสไฟฟ้ารั่วไม่เกิน 30 mA (มิลลิแอมป์) และต้องตัดไฟได้ภายในระยะเวลา 0.04 วินาที เมื่อมีไฟรั่วขนาด 5 เท่าของพิกัด (หรือที่ 150 mA) มาตรฐาน มอก. 909 การติดตั้งสายดินที่ถูกต้องตามหลักการจะช่วยเบี่ยงเบนกระแสผ่านลงดิน ลดกระแสไฟฟ้าที่จะผ่านร่างกายในกรณีเกิดไฟรั่ว รวมทั้งการแยกระบบกราวนด์ด้วยหม้อแปลงไฟฟ้าอย่างถูกต้องจะช่วยป้องกันและลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น ระบบตัดต่อไฟฟ้าต้องถูกสังเกตเห็นได้ง่าย และมีเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบกำกับดูแลอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา หากเกิดกรณีไฟฟ้ารั่วหรือลัดวงจร จะสามารถแก้ปัญหาได้ทันท่วงที “

ไม่อยากให้เกิดโศกนาฎกรรม ต้องทำอย่างไร

ทั้งนี้ คณะวิศวกรรมศาสตร์  สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) ขอวิงวอนให้ผู้จัดงานเทศกาลสงกรานต์และงานรื่นเริงทั้งหลาย ได้คำนึงถึงความปลอดภัยของผู้มาร่วมงานเป็นหลัก และมีข้อแนะนำให้ท่านตรวจสอบขั้นตอน ดังต่อไปนี้

1. ระบบไฟฟ้าจะต้องออกแบบโดยวิศวกรไฟฟ้า หรือช่างไฟฟ้าที่มีความรู้ความเข้าใจอย่างแท้จริง การออกแบบต้องมีระบบป้องกันไฟฟ้ารั่วและลัดวงจร  รวมทั้งติดตั้งระบบความปลอดภัยจากสายดิน หรือการแยกกราวนด์ด้วยหม้อแปลงไฟฟ้า อุปกรณ์ทุกชนิดต้องมีสภาพดี ไม่มีการเสื่อม แตกหัก หรือหมดสภาพ เช่น สายไฟไม่แตก หรือเปลือย  งดการติดตั้งในพื้นที่ที่ไม่เหมาะสม โครงโลหะ พื้นดินหรือแช่น้ำ เป็นต้น

2. ผู้จัดงานต้องมีการตรวจสอบการทำงานของระบบและเครื่องมือว่ามีความพร้อมต่อการใช้งาน   และจะต้องมีการทดสอบการทำงานจริง

3. ผู้จัดงานต้องมีเจ้าหน้าที่ที่เข้าใจการทำงานกำกับดูแลงานไฟฟ้าอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา สามารถตัดระบบไฟทั้งแบบอัตโนมัติและใช้คนตัดได้ทันที

4.ผู้จัดงานต้องมีเจ้าหน้าที่ซึ่งมีความรู้และได้รับการฝึกในการปฐมพยาบาลที่ถูกต้อง ต้องทำทันทีในการช่วยผู้ถูกกระแสไฟฟ้าดูดออกมา ขณะนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลก็จะต้องทำการปฐมพยาบาลตามขั้นตอนตลอดเวลา จนกระทั่งถึงมือแพทย์

5.หน่วยงานกรุงเทพมหานคร เทศบาล และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรต้องสอดส่องดูแลการออกแบบระบบไฟฟ้าให้เป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัย และต้องมีการทดสอบพร้อมบุคคลากรของเจ้าของงาน

มาช่วยกันลดความเสี่ยงต่ออันตรายของไฟฟ้าในเทศกาลต่างๆ ปกป้องชีวิตของหลายคนที่มาแสวงหาความสุขสนุกสนาน ด้วยความรับผิดชอบต่อสังคมกันเถอะ

—————————————–

PR AGENCY    :  บ.เบรนเอเซีย คอมมิวนิเคชั่น จำกัด (BrainAsia Communication)

Tel.               :  081-899-3599, 086-341-6567   ,02-911-3282

E-mail          :   brainasiapr@hotmail.com